Młodzieżowa Rada Miasta w Starachowicach w dniach 14-16 września 2022 r. zorganizowała szereg wydarzeń i aktywności, w których tematem przewodnim był patriotyzm i nacjonalizm. Kim jest patriota w XXI wieku? Co myślą o tym młodzi i nieco starsi? Czy jest na niego miejsce w bardzo różnorodnej Unii Europejskiej? Jaka jest różnica między nacjonalizmem a patriotyzmem? Na te i inne pytania próbowała odpowiedzieć młodzież wspólnie z ekspertami i gośćmi z Łotwy, Włoch, Portugalii, Macedonii Północnej i Grecji.
Pierwszy dzień to warsztaty i debata w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach, które otworzył Zastępca Prezydenta Miasta ds. Społecznych – Pan Marcin Gołębiowski krótkim konkursem wiedzy o Starachowicach. Pytania dotyczyły wiedzy ogólnej o mieście Starachowice oraz o województwie Świętokrzyskim. Między innymi zapytano o liczbę ludności Starachowic oraz dlaczego pobliskie góry noszą nazwę Świętokrzyskie. Po krótkie rozgrzewce rozpoczęła się prezentacja gości z państw partnerskich. Następnie z krótką prelekcją wystąpił pan Marcin Gołębiowski, w której podkreślił jak ważne jest odróżnianie patriotyzmu od nacjonalizmu. Pozostawił on młodzież z pytaniem co dla nich znaczy patriotyzm. Skłaniając tym samym do refleksji oraz wspólnej dyskusji. Po powyższym wystąpieniu przyszedł czas na poszczególnych partnerów. Mieli oni szanse na zaprezentowanie jak w ich miastach oraz krajach postrzegany i pielęgnowany jest patriotyzm.
Jako pierwsza zaprezentowała się Łotwa. Podzieliła się ona z publicznością jak nacjonalizm oraz patriotyzm postrzegany jest w ich kraju w szczególności przez młode pokolenie. W swojej prezentacji podkreślili działania młodzieży w promowaniu współczesnego patriotyzmu. Ważnym elementem było pokazanie jedności i wsparcia młodych ludzi dla środowiska LGBT+, propagowania tolerancji oraz wyrażanie sprzeciwu przeciwko konfliktom zbrojnym. Obecnie społeczeństwo łotewskie promuje otwartość na inne państwa, kultury oraz tradycje, dąży do postrzegania ich kraju jako tolerancyjnego i przyjaznego dla osób odwiedzających jak i tych, którzy planują tam swoją przyszłość.
Przedstawiciele Macedonii Północnej skupili się na pokazaniu uczestnikom spotkania podstawowych różnic pomiędzy nacjonalizmem a patriotyzmem oraz tym jak poprawnie należy interpretować definicje patriotyzmu. Aby słuchacze mogli lepiej zrozumieć różnice posłużyli się oni przykładami występującymi w literaturze oraz sztuce. Patriotyzm przedstawiany jest jako postawa godna naśladowania, wzór miłości do ojczyzny oraz nacjonalizm jako strach przed samodzielnym myśleniem i podążaniem ślepo za tłumem. Po objaśnieniu różnic skupili się na patriotyzmie, jego poprawnym definiowaniu oraz jego rodzajach, w których wyróżniamy:
- patriotyzm narodowy - miłość do kraju ojczystego oraz narodu znajdującego się w obrębie państwa.
- patriotyzm regionalny – przywiązanie do regionu, krainy etnograficznej, dzielnicy kraju, z której się pochodzi lub w której się mieszka.
- patriotyzm lokalny – miłość do stron rodzinnych, miejsca urodzenia i wychowania oraz do miejsca zamieszkania.
- patriotyzm gospodarczy – przywiązanie do towarów wyprodukowanych w kraju ojczystym lub sprzedawanych przez markę z ojczystego kraju.
Podczas podsumowania końcowego podkreślili, że tak naprawdę to jak postrzegamy zarówno nacjonalizm jak i patriotyzm zależy od naszego własnego punktu widzenia oraz osobistych przekonań. Zaznaczyli oni także, iż urodzenie się w na terytorium danego państwa nie jest jednoznaczne z byciem patriotą względem tego kraju.
Włosi przygotowali bardzo ciekawą prezentacje wraz z przedstawienie wyników przeprowadzonego przez nich badania. Na wstępie tak jak ich koledzy z Macedonii podkreślili, iż rozumienie patriotyzmu zależy od naszego subiektywnego punktu widzenia. Zwrócili również uwagę na częste używanie słów patriotyzm oraz nacjonalizm jako synonimów. Podczas swoich badań zauważyli jak wiele młodych ludzi nie zna poprawnych definicji tych dwóch postaw. Spowodowane jest to w dużym stopniu używanie tych słów zamiennie przez osoby związane z mediami społecznościowymi. Młodzież z góry przyjmuje podawane przez nich informacje za poprawne. Reprezentacji Włoch przeprowadzili badanie na grupie młodych ludzi w wieku 11-16 lat. Badania zostały przeprowadzone podczas kampusów wakacyjnych. Ponieważ jest to dość trudna tematyka w szczególności dla najmłodszych, opracowali stosowny do wieku program. Przygotowali trzy filmy. Pierwszy przedstawiał Olimpiadę z 2022 r. odbywającą się w Tokio. Podczas zawodów w skok wzwyż Katarczyk Mutaz Barshim i Włoch Gianmarco Tamberi pokonali wysokość 2,37 m, jednak żaden nie przeskoczył 2,39 m, tym samym nie można było wyłonić zwycięscy. Barshim zaproponował, aby podzielić się medalem i wspólnie stanąć na podium, co spotkało się z pozytywne odbiorem nie tylko Tamberia, ale również publiczności. Następnie pokazano mistrza olimpijskiego Marcell Jacobs, który jest reprezentantem Włoch, ale pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Mimo swojego pochodzenia, po zwycięstwie zrobił rundkę honorową z Włoską flagą w rękach. Drugi film przedstawiał zamieszki do których doszło w Rzymie, chwilę po zakończonym meczu piłkarskim, pomiędzy zwolennikami przeciwnych drużyn. Niezbędna okazała się interwencja policji, podczas starcia zniszczeniu uległa fontanna Bernini. Trzeci i ostatni film ukazywał radość z tego co najlepsze we Włoszech, czyli piłki nożnej. Ukazywał prawdziwych fanów, ich emocje, oddanie i przywiązanie do ich dumy narodowej. Za pomocą powyższego działania w prosty sposób badacze pokazali z czym powinniśmy utożsamiać patriotyzm.
Grecja tak jak pozostali skupiła się na rozróżnieniu definicji patriotyzmu od nacjonalizmu. W ramach działań projektowych ich zespół zorganizował warsztaty dotyczące patriotyzmu. Wspólnie dyskutowali o swoim subiektywnym postrzeganiu patriotyzmu, dlaczego rozumieją go w taki sposób oraz co wpłynęło na ukształtowanie takiego poglądu. W swojej prezentacji przytoczyli słowa amerykańskiego dziennikarza Sydney’a J. Harrisa, który powiedział: ,,Różnica pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem polega na tym, że patriota jest dumny ze swojego kraju ze względu na to co ten kraj robi, natomiast nacjonalista jest dumny ze swojego kraju niezależnie od tego co ten kraj robi. Pierwsze podejście wzbudza poczucie odpowiedzialności, a drugie poczucie ślepej arogancji’’. Cytat ten doskonale pokazuje jak różne są te dwie postawy, tak często używane w dzisiejszych czasach zamiennie.
Reprezentanci Portugali skupili się na pokazaniu pozostałym uczestnikom spotkanie w jaki sposób możemy promować patriotyzm. Wpierw przedstawili jak poprawnie interpretować definicje patriotyzmu oraz każdą z jego wartości. Zauważyli oni, iż często możemy nawet nie zauważyć, że to co robimy odruchowo/naturalnie wpisuje się w działania patriotyczne. Aby słuchacze mogli lepiej je sobie zwizualizować podali graficzne przykłady. Zakończyli oni prezentacje słowami, które świetnie podsumowują tematykę spotkanie, tym samym pokazując kluczową różnice pomiędzy tymi dwiema postawami: ,,Każdy nacjonalista musi być patriotą, ale nie każdy patriota musi być nacjonalistą’’.
Młodzieżową Radę Miasta w Starachowicach, która pełniła rolę gospodarza wydarzenia, reprezentowała Julia Łaszewicz, która przedstawiła co dla młodzieży znaczy patriotyzm oraz jakie działania podejmują, aby w pełni go promować. Miedzy innymi wyróżnili: kultywowanie tradycji i obrzędów, obchodzenie świąt i rocznic czy oddawanie hołdu bohaterom narodowym oraz osobą zasłużonym dla kraju. Zachęcili również do wspólnej dyskusji na temat postrzegania patriotyzmu we współczesnym świecie.
Prezentacje przedstawiła również młodzież z klas dwujęzycznych ze Szkoły Podstawowej nr 11 w Starachowicach. Młodzież zaprezentowała swoją definicję patriotyzmu oraz to co im kojarzy się z patriotyzmem. Pokazali dlaczego czują się patriotami, co świadczy o ich patriotyzmie oraz przedstawili działania patriotyczne kultywowane w całej Polsce oraz symbole z jakimi kojarzy się patriotyzm.
Wszystkie wystąpienia zostały nagrodzone gromkimi brawami, nakłaniając słuchaczy do głębszych refleksji.
Następnie goście międzynarodowi mieli okazję zwiedzić Muzeum Przyrody i Techniki z przewodnikiem – poznali przy okazji przemysłową historię naszego miasta. Po obiedzie już sama młodzież z MRM oprowadziła delegację po mieście pokazując najważniejsze miejsca i zabytki takie jak Szlakowisko, Skałki, Park Miejski, Rynek, Wierzbnik, Krzyż Ofiar Katynia, Pasternik czy będący w trakcie rewitalizacji budynek Pałacyku.
Dzień później Julia Łaszewicz, Karol Prostak, Klaudia Chamera, Wiktoria Nojek, Patryk Mielczarek i Natalia Kosmala z Młodzieżowej Rady Miasta wraz z gośćmi pojechali do Kielc aby zwiedzić Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej oraz Muzeum Dialogu Kultur. Pierwsza placówka to choć Stare więzienie kieleckie, jest miejscem otwartym i przyjaznym. Nowoczesna, multimedialna wystawa prezentuje przeszłość Kielc i regionu od powstania kościuszkowskiego po okres PRL. Przestrzeń ekspozycji zachęca do aktywnego spotkania z historią, do bezpośredniego kontaktu z pamiątkami przeszłości. Celem działalności Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej jest kształtowanie szacunku do tradycji narodowej oraz tworzenie wzorca osobowego współczesnego patrioty, inspirowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej, naukowo – badawczej i popularyzatorskiej w zakresie edukacji patriotycznej o obywatelskiej; inicjowanie przedsięwzięć patriotycznych o charakterze wychowawczym wśród młodzieży na terenie miasta oraz prezentowanie dorobku młodzieży szkolnej w zakresie wychowania patriotycznego.
Muzeum Dialogu Kultur natomiast to nowy oddział Muzeum Narodowego w Kielcach, to miejsce nowoczesne i interaktywne. Muzeum idei, w którym treści przekazywane są w sposób narracyjny. Muzeum pozytywnych relacji, w którym, zarówno dialog kultur, jak i kultura dialogu są niezwykle ważne. Muzeum Dialogu Kultur to przede wszystkim nowoczesne i interaktywne miejsce spotkań. Tu można swobodnie dzielić się poglądami i doświadczeniami, uczyć się innych kultur, poznawać tradycje Innych, czerpiąc z tego bogactwa inspiracje i informacje o sobie samym i własnej kulturze. Muzeum Dialogu Kultur przybliża idę dialogu międzykulturowego, przedstawia jego przykłady i perspektywy – te zapisane w historii, jak i współczesne. Prezentuje różnorodność narodową, etniczną, religijną, determinowaną przez płeć czy pozycję społeczną. Mówi o zjawiskach i pojęciach z takich dziedzin naukowych jak etnologia, socjologia, antropologia kulturowa, wyjaśnia czym jest kultura, tradycja, etnocentryzm, dyskryminacja, tolerancja, płeć kulturowa etc. Pokazuje także przykłady pozytywnych relacji, wzajemnego oddziaływania na siebie kultur oraz ich pokojowego współistnienia. Buduje świadomość różnic, przybliża ideę solidarności i równości, pokazuje odmienność jako wartość.
Następnie po tradycyjnych polskich pierogach zwiedziliśmy najważniejsze miejsca w Kielcach, w tym Kadzielnię, ulicę Sienkiewicza czy Rynek.
Wydarzenia odbywały się w ramach projektu „Future of Europe” finansowanego z Programu Europa dla Obywateli ze środków Unii Europejskiej, gdzie Gmina Starachowice jest partnerem projektu wspólnie z Unione Rubicone e Mare (Włochy), Miasto Tetovo (Macedonia Północna), Miasto Joanina (Grecja), Socialas Inovacijas Centrs (Łotwa) oraz Redefine Associaço Para a Investigação, Educação e Desenvol (Portugalia)